ЯЗМАЛАР
-
Казан тирмәсендә «Нәсел кайтавазы»
Иске Татар бистәсендә урнашкан тирмәдә күрсәтелүче «Нәсел кайтавазы» спектакле «Тамырлар» проекты нигезендә тормышка ашырыла.
-
Шиһабетдин Мәрҗани турында кызыклы 10 факт
Бөек фикер иясе, остаз – хезмәтләре белән генә түгел, ә үзенең яшәү рәвеше белән дә башкаларга үрнәк. Шиһабетдин Мәрҗани кечкенәдән үк гыйлемгә хирыслыгы белән аерылып торган. Әти-әниләре дә үз заманының укымышлы кешеләре булган. Мәсәлән, әтисе Баһаветдин хәзрәт Бохарада гыйлем алган. Бохара әмире Хәйдәр аны шунда калдырырга теләгәнлеге мәгълүм. Ләкин Баһаветдин хәзрәт туган җиренә кайта, шулай да Бохара әмире аңа бүләкләр җибәрә торган була. Мәрҗани үзе дә – Урта Азиядә 11 ел гыйлем туплаган дин эшлеклесе.
-
Арка мие җәрәхәтләре: яңа дәва юлларын эзләү
Айзилә Билалова – Балык Бистәсенең Балыклы Чүкәй авылы кызы. Ул – Казан (Идел буе) федераль университеты, Фундаменталь медицина һәм биология институтының магистранты һәм «Ген һәм күзәнәк технологияләре» фәнни-тикшеренү лабораториясе кече фәнни хезмәткәре. Үз тормышын фәннән башка күз алдына да китерми. Әлеге чибәр һәм кыю туташ, кешелек дөньясын бәхетле итәр өчен, Татарстан фәненә үзеннән саллы өлеш кертергә әзерләнә.
-
Даһины да үстерергә кирәк
Ходай «маңгаеннан үпкән» даһилар бар. Ләкин күпчелек очракта зур җиңүләр – тырышлык нәтиҗәсе. Әмма бала җилкәсенә югары максатлар өеп, аны сыный-сыный сындырмаска да кирәк бит әле. Әлеге сынауның чикләрен ничек билгеләргә?
-
Тау гына шуган идем...
Кыш көне балаларның имгәнү куркынычы аеруча зур. Ишегалды мәйданчыкларында уйныйлар, чана-чаңгы, тимераякта шуалар. Уенга бирелеп, бала егылырга, бәрелергә, имгәнергә мөмкин. Аяк-кул сеңерен тарттыру, каймыгу билгеләрен ата-аналар да белергә тиеш. Бу хакта безгә Республика балалар клиник хастаханәсенең табиб-травматологы – ортопед Владислав Лобашов аңлата.
-
Бала нигә симерә, яки Нәрсә ул гиподинамия?
Илдус Лотфуллин – Чаллы егете, 2 нче татар гимназиясе, татар-төрек лицеенда укыган. Мәктәптә яраткан фәне биология булган. Шул вакыттан бирле төрледән-төрле олимпиадаларда катнаша, Татарстан, Россия күләмендә призлы урыннар яулый. Фәнгә мәхәббәте аны медицина өлкәсенә юл ярырга этәргән дә инде. Хәзерге вакытта ул – 17 ел стажга ия булган танылган балалар табибы. Казан дәүләт медицина академиясе һәм Казан дәүләт медицина университеты доценты, медицина фәннәре кандидаты Илдус Җәүдәт улы белән балалар сәламәтлеге турында сөйләштек.
-
Хаталар өстендә эш
Белем алуның бөтен мөмкинлекләре ачыкланган, өр-яңа методикалар, техник казанышлар заманында, ни хикмәт, хаталы язу гадәти хәлгә әйләнә бара. Хәзер иң җиңел кагыйдәне үтәмәү, эндәш сүзләрдән соң өтер куймаулар урамдагы элмә такталарда да күренгәли. Чөнки Интернетта аралашканда, сленглар куллану, сүзләрне кыскарту модада. Монда инде тулы җөмләләр, дөрес орфография очратырмын димә. Ә бит татар гомер-гомергә грамоталы, укымышлы, әлифбалы булган. Телебезне хаталар белән тутырудан ничек арынырга?
-
Бер герой исемендә ике мәктәп
Кайберәүләр «Мәктәптә патриотик тәрбия кирәкме, ул нинди формада алып барылырга тиеш?» дигән сорау куя. Моңа төрлечә җавап бирүчеләр, аның төрле юлларын тәкъдим итүчеләр булды. Шуның берсе – мәктәптә укучылар катнашында Дәүләт гимнын уйнату һәм әләмен алып керүне Россия Президенты Владимир Путин хуплады. РФ мәгариф министры Сергей Кравцов бу чараны «Үсеп килүче буында гражданлык хисләре тәрбияләүнең мөһим элементы» буларак билгеләп үтте. Димәк, патриотик юнәлештәге эшчәнлекнең, балалар бакчасыннан башлап, һәр белем бирү йортында эзлекле рәвештә алып барылуы мөһим. Ватанны ярату, патриотик хисләр анадан, туган төбәктән башлана. Шуңа да укытучыларның үзе укыткан дәресләрдә әлеге теманы даими күтәрүе табигый. Лаеш районы Столбище урта мәктәбенең бу яктан электән салынган үз йөзе бар, ул Советлар Союзы Герое Алексей Малышев исеме белән бәйле.
-
Үзбәк гүзәле – Нәүрүз!
Төрки һәм фарсы телле халыкларның бик борынгыдан килгән бәйрәме Нәүрүз фарсы телендә «яңа көн» дигәнне аңлата. Бай тарихлы бу бәйрәм татарлар, үзбәкләр, таҗиклар, азәрбайҗанлылар, төрекмәннәр һәм башка халыклар өчен яз килү, яңа тормыш башлану символы булып тора. Халыкара бәйрәмнәр исемлегенә кертелгән Нәүрүз һәр милләт өчен зур әһәмияткә ия.
-
Белорусча Май чабу
Май чабуны (Масленица) билгеләп үтүче башка славян халыклары кебек үк, белоруслар да әлеге бәйрәмне кышны озатып, язны каршы алу белән бәйли. Белорус халкында Май чабуның төрле атамалары бар. Кайбер өлкәләрдә аны Масленка, Сырница дип тә атыйлар. Чөнки елның бу фасылында һәр табында сөт ризыклары мулдан була. Бәйрәм көннәрендә олысы да, кечесе дә шулар белән сыйлана. Май чабу чаралары җиде көн дәвам итә.
-
Нурлат балыкчыcы
Казансу, Идел киңлекләрендә салкын кыш көннәрендә дә боз астыннан балык чиртеп утыручыларны күргәнегез бардыр. Андыйларны халык, «эшсезлектән, йә хатыныннан качып чыгып китүчеләр» дип атый. Ләкин һәммәсен дә бер иләккә салып карамыйк, арасында төрлесе бар. Авылныкылар да балык тотарга ярата, үзләренең фестивальләре дә бар әле.
-
Тәрбиясе булмаган җирдә гүзәл ашлык җитешмәс...
Бүгенге сабакларымда мин игътибарны татар халкының, гомумән, төрки дөньяның, мөселман өммәтенең күренекле вәкиле Ризаэддин бине Фәхреддин шәхесенә юнәлтмәкче булам.
-
Зәйнең татар учагы
Зәй шәһәренә бераз гына шиклерәк уйлар белән килеп кергән идек. Башкаладан читтәрәк урнашкан төбәктә иркенләп татарча сөйләшүче яшьләрне дә очрата алмабыз кебек тоелды. Әмма ялгышканбыз икән. Зәйнең милләт сагында торучы уку йорты – Ринат Фәрдиев исемендәге татар гимназиясенә килеп кергәч үк күңелдәге шикләр эреп таралды. Инде 30 елдан артык эшләп килүче милли уку йорты бүген шәһәрнең йөзек кашына әверелгән дип әйтергә дә була. Яңа төзекләндерелгән мәктәпне карап, берникадәр сокланып йөргәннән соң, белем йортының директоры Марат Мөхәммәтханов белән Таҗетдин Ялчыгол, Аяз Гыйләҗев, Наил Дунай, Роберт Батулла, Мөдәррис Әгъләмов кебек талантларны биргән Зәй төбәге хакында да һәм, әлбәттә, гимназиянең бүгенге халәте, киләчәккә омтылышлары турында да бәйнә-бәйнә сөйләштек.
-
Роза Шәяхмәтова: «Педагогның һөнәри үсеше өчен шартлар тудырабыз»
Заман белән бергә педагогларга булган таләпләр дә үзгәрә бара. Укучының хөрмәтен яулау өчен бүгенге көн укытучысына алардан берничә адым алда атлау кирәк. Югары технологияләрне иярләгән дәвердә дәреслеккә, гади тактага, акбурга гына ябышып яту һич мөмкин түгел, әлбәттә, чөнки хәзер мөгаллимнәргә куллану өчен ресурслар күптөрле. Әкияттәге кебек юллар чатында кайсын сайларга белми аптырап калуың да ихтимал. Андый чакта укытучы һәм тәрбиячеләргә методистлар ярдәмгә килә. Бүген республикабыздагы методик бүлекләр ничек эшләп килә? ТР Мәгариф һәм фән министрлыгының өстәмә һөнәри белем бирүне үстерү бүлеге башлыгы, педагогика фәннәре кандидаты, доцент, Татарстанның атказанган укытучысы Роза Искәндәр кызы ШӘЯХМӘТОВА белән әнә шулар хакында сөйләштек.
-
Илсур Һадиуллин: «Мәктәп ул – могҗиза!»
«Туфан самавыры» тапшырулар циклын башлап җибәрәбез. «Гаилә һәм мәктәп» редакциясе студиясендә оештырылачак туры эфир циклының тәүге кунагы – Татарстан Республикасы мәгариф һәм фән министры, Татарстанның атказанган укытучысы Илсур Гәрәй улы Һадиуллин. Октябрь аенда республиканың мәгариф узаманы (лидеры) 60 яшьлек юбилеен билгеләп уза. Һәрвакыт яшь, затлы, нәзәкатьле, шул ук вакытта аксакаллар күк зирәк фикер йөртүче министр журнал укучыларыбызга күңел халәтен ачты.
ТӘКЪДИМ ИТӘБЕЗ
