Баш мие сәламәтлеген кайгырту өчен нишләргә?

Узып бара торган атна Татарстан Республикасында баш мие сәламәтлеген саклауга багышланган иде. Бу атнада  Бөтендөнья баш мие көнен билгеләп уздылар. 

Бу бик мөһим вакыйга, чөнки баш мие нерв системасының үзәк органы булып тора һәм аның эшенә безнең тормыш сыйфаты гына түгел, ә аның озынлыгы да бәйле. Әлбәттә, эпилепсия, Альцгеймер авыруы, баш миенең хроник ишемиясе яки деменция кебек баш миенең кайбер авырулары нәселдәнлек, кичерелгән җәрәхәтләр һәм хроник авырулар аркасында килеп чыгарга мөмкин, әмма шул ук вакытта аларның күбесе профилактикага бирелә, ул аларның үсешен булдырмый калырга яки кичектерергә мөмкинлек бирә.

Белгечләр раславынча, беренче чиратта акыл активлыгына игътибарлы булырга кирәк. Баш миенең активлыгын саклап калырга ярдәм итә. Бу инде булган белемнәрне камилләштерүне генә түгел, ә яңаларын табуны да күздә тота. Музыка коралын үзләштерү, рәсем ясарга өйрәтү, чит телләрне өйрәнү – «баш миен йөкләү»нең идеаль ысулы. Монда шулай ук кешегә беркайчан да хас булмаган теләсә нинди яңа эшчәнлек тә туры киләчәк.

 Киләсе пункт – эмоциональ иминлек. Стресс баш миенең эшен сизелерлек начарайта. Тынычсызлыкны һәм борчылуны җиңәргә сулыш күнегүләре, дуслар белән аралашу, социаль тормышта катнашу (бу ялгызлык хисеннән котылырга һәм стресска бирешүчәнлекне киметергә ярдәм итә), шулай ук психологка яки психотерапевтка вакытында мөрәҗәгать итү ярдәм итә.

Өченче мөһим пункт – физик активлык. Физик активлыкның теләсә нинди төре кешенең физик һәм психик халәтен яхшыртуга ярдәм итә, хәтта сүз саф һавада гадәти йөрүләр турында барса да. Әгәр дә бу активлык системалы, даими характерда булса, нәтиҗә бик уңай булачак.  
Сәламәт баланслы туклану баш мие сәламәтлеге өчен физик күнегүләр кебек үк мөһим. Ул когнитив функцияләрдә уңай чагыла, нейродегенератив авырулар үсешенә профилактик йогынты ясый. Рационга яшелчә, җиләк-җимеш, бөртекле продуктлар, балык, чикләвек, җиләк-җимеш керергә тиеш. Антиоксидантларга бай һәм баш мие өчен файдалы булган күк җиләккә,  һәм башка кара җиләкләргә аерым игътибар бирергә кирәк.

Йокы һәм ял – тагын бер мөһим пункт. Тулы канлы йокы организмның нормаль эшләве һәм баш мие эше өчен кирәк. Ә йокы һәм ял режимын саклау озак вакыт дәвамында тонуста калырга һәм продуктив булырга ярдәм итә. Психик сәламәтлек һәм эмоциональ иминлектән тыш, шулай ук физик сәламәтлекне дә күзәтергә кирәк, чөнки кешенең гомерендә кичергән авырулары аның ми сәламәтлегендә чагыла. Шуңа күрә булган хроник авыруларны контрольгә алу һәм яңаларын үстерүгә юл куймау бик мөһим. Бу табибларның күрсәтмәләрен төгәл үтәргә һәм гипертония, шикәр диабеты һәм башка авырулар вакытында ярдәмче терапияне үтәргә кирәк дигәнне аңлата. Һәм, әлбәттә, даими диспансеризация турында онытырга ярамый, ул организмның агымдагы торышын бәяләргә һәм аларның үсешенең башлангыч стадияләрендә симптомнары аз булган авыруларны ачыкларга мөмкинлек бирә.
Табиблар белдергәнчә, баш мие сәламәтлеген саклау – озын һәм тулы канлы тормыш нигезе, аны даими кайгыртып торырга кирәк.